romeinen 1
“Hun vrouwen hebben de natuurlijke omgang verruild voor de tegennatuurlijke. Eveneens hebben de mannen de natuurlijke gemeenschap met vrouwen opgegeven en zijn ze in lust voor elkaar ontbrand: mannen plegen ontucht met mannen. Zo ontvangen zij aan den lijve het verdiende loon voor hun afdwaling.” (Romeinen 1: 27)
Het oordeel van de apostel Paulus over homoseksualiteit in zijn brief aan de Romeinen lijkt helder. Hij vervolgt dat deze mannen nietswaardig zijn en vervuld van allerlei kwalijke eigenschappen. Hij noemt ze o.a. lasteraars, uitvinders van kwade zaken, onbestendig en onbarmhartig. En “geheel en al bekend met Gods vonnis, dat wie zulke dingen doet de dood verdient, bedrijven zij deze misdaden niet alleen, maar juichen ze die ook toe bij hen die ze begaan.” (vs. 32) Niet te best dus. Of ligt het toch wat genuanceerder?
james alison
Bij mijn vorming voorafgaand aan mijn doop wees mijn pastor mij op James Alison↪. Alison is een Engelse katholieke systematisch theoloog, gevormd en opgeleid door Dominicanen en Jezuïeten. Hij is een autoriteit in de toepassing in de theologie van de ideeën van de Frans-Amerikaanse antropoloog en menswetenschapper René Girard↪. Girard wordt als een van de grootste vernieuwers in de hedendaagse menswetenschappen beschouwd. Hij is bekend van zijn theorie over mimesis en begeerte (nabootsing en imitatie van de verlangens [niet bedoeld als lust] van anderen) en zondebok. Girard legt uit dat mensen een zondebok gebruiken om groepen te vormen. Mensen zetten zich collectief af tegen iemand of tegen een groep. Zo creëren zij een wij tegenover een zij. Alison maakt duidelijk dat Jezus een radicaal andere boodschap verkondigt. Jezus’ voorbeeld laat zien dat het Koninkrijk Gods op andere leest is geschoeid. Hij nam vrijwillig de plaats van het slachtoffer in en vergaf Zijn moordenaars.
James Alison heeft veel betekend voor mijn liefde voor het christendom. Zijn geloofscursus voor volwassenen “Jesus the Forgiving Victim”↪ heeft mijn geloof erg verdiept. Zijn boeken, essays en lezingen zijn belangrijk voor mijn meningsvorming en de vormgeving van mijn geloof. Opgegroeid in een orthodox-protestantse omgeving werd hij op een gegeven moment verliefd op een katholieke jongen. Dit is de aanzet geweest tot zijn overstap naar het katholicisme. Hij is priester gewijd en verkeert in een kerkelijk onduidelijke positie. In 2017 kreeg hij een persoonlijke zending van paus Franciscus. Alison publiceert en spreekt veel over thema’s die hem na aan het hart liggen, zoals (de waarde van) eucharistie en geloof en homoseksualiteit. Op zijn website↪ brengt hij alle materiaal van zijn hand bij elkaar (in verschillende talen). Zijn formuleringen zijn helaas vaak nogal (Engels) academisch, al is dat in de meest recente teksten een stuk beter.
romeinen 1
In 2004 gaf James Alison een lezing in het Mount Saint Agnes Theological Center for Women, Baltimore (inmiddels gesloten). De lezing over hoofdstuk 1 van Paulus’ brief aan de Romeinen kreeg de titel: “But the Bible Says…”? A Catholic Reading of Romans 1↪. Romeinen 1 wordt binnen de kerken altijd aangehaald om homoseksualiteit te veroordelen. James Alison komt tot een heel andere, overtuigende interpretatie dan de traditionele uitleg. Na zijn toestemming heb ik de lezing in het geheel vertaald in het Nederlands. Je kunt de vertaling lezen op James Alisons website↪ en onderaan deze pagina downloaden.
Het is geen eenvoudig leesvoer, want Alison schrijft soms nogal complexe en academische zinnen. Maar zijn interpretatie geeft een heel ander perspectief op deze veel aangehaalde tekst. Hij verwijdert de indeling in hoofdstukken en verzen, die niet van Paulus zijn maar uit de Middeleeuwen stammen. En Alison leest de tekst op een andere toon. Niet de toon van ayatollah Paulus, maar die van de gevatte, rabbinale Paulus die zijn toehoorders / lezers prachtig retorisch in de tang neemt. Niet homo’s worden veroordeeld maar mensen die menen anderen te mogen veroordelen – wij volgen allemaal hetzelfde patroon: wij vs. zij.
Maar dan ben jij, mens die oordeelt, wie je ook mag zijn, evenmin te verontschuldigen. Want met je oordeel over anderen veroordeel jij jezelf. Jij die je tot rechter opwerpt, doet immers precies hetzelfde.