ora

Je eerste dag in het klooster zit er bijna op. De laatste gebedsdienst, de completen. Als je de kapel binnenkomt, neem je bij de ingang de juiste boeken mee; er ligt een voorbeeld klaar. In de ongemakkelijke kerkbank probeer je net als bij eerdere gebedsmomenten wegwijs te worden in die boeken. En net als eerder die dag, raak je het spoor bijster. De monniken beginnen al terwijl jij nog op zoek bent naar de juiste psalm in dat blauwe boek. Je weet al wel – min of meer – wanneer de monniken gaan staan en buigen: als zij zingen Eer zij de heerlijkheid Gods: Vader, Zoon en Heilige Geest.Maar het blijft ongemakkelijk voelen om te buigen voor God. Als je denkt dat de dienst voorbij is omdat Amen heeft geklonken, gaat het licht uit. De monniken draaien zich naar de enige plek waar nog licht schijnt: de spot op het Maria-beeld. En ze beginnen te zingen.

Deze completen is een voorbeeld van het zogenaamde getijdengebed, de gebedsvorm die in kloosters dagelijks meerdere keren per dag wordt gebeden. Bidden kun je echter ook op heel andere manieren doen. Maar welke vorm neem je nu als thuismonnik op in je vaste dagritme? En wat is bidden eigenlijk in wezen?

hoe bid ik?

Een thuismonnik bidt minstens drie keer per dag: ‘s morgens (lauden), rond het middaguur en ‘s avonds (vespers). Eigenlijk hoort daar ook nog een dagsluiting bij: de completen uit het klooster. Natuurlijk is dit onzin: er is geen voorschrift wanneer je als thuismonnik moet bidden. Toch heb ik dit dagritme wel een tijdje gehanteerd, maar hield het niet vol. De completen was voor mij een prachtige overgang van (werk)dag naar nacht en toch heb ik die laten vallen. Het gebeurde te vaak dat ik tijdens het bidden half in slaap viel. De completen vervroegen naar 20:30 u zoals in kloosters wel wordt gehanteerd, zorgt weer voor teveel tijd tussen het gebed en het slapen gaan. En dus is de completen bij mij gesneuveld. Ook rond het middaguur bid ik maar zelden: veel te onpraktisch als je buitenshuis werkt. Blijven de lauden en vespers over, die ik op een vast tijdstip bid, namelijk 8:00 u respectievelijk 18:30 u. Ik bid een eigen variant van het getijdengebed met als vaste elementen twee liederen van de Taizé-gemeenschap, twee psalmen, een passage uit de bijbel en een minuut of 10 stil gebed. Beide gebedsmomenten nemen ongeveer een half uur in beslag. Maar waarom bid je eigenlijk?

waarom bidden mensen?

Bidden is God vragen om een gunst: een goede gezondheid, slagen voor een examen of een nieuwe baan. Dat kun je natuurlijk doen en kinderen leren ook vaak om op deze manier te bidden. Maar het is een wonder als je gebed wordt verhoord: God is geen Sinterklaas. Dus waarom bid je dan wel? Een emeritus-predikant, Wim Jansen, heeft een prachtig boekje geschreven over de vraag waarom je bidt: Bron in je brein; bidden tot de God in wie je niet gelooft(uitgeverij Meinema). Uit de proloog: “Zoals het de meeste opa’s en oma’s vergaat, schuiven ook onze kleinkinderen regelmatig aan, met of zonder hun ouders. Voor het eten zijn wij altijd een moment stil. Eén van onze kleinzoons, vijf jaar oud en thuis niet gewend aan dit ritueel, keek lange tijd verwonderd toe. Maar op een dag kon hij zich niet langer bedwingen: ‘Opa, waarom doe je dat?'”. Zijn antwoord is 93 pagina’s lang, maar komt in essentie op het volgende neer: bidden vervult een leegte in je hart, een verlangen naar contact met die andere, verborgen dimensie van ons bestaan. Mensen ervaren in hun gebed steun, kracht, versterking van hun relatie met God of Jezus Christus. Bidden geeft richting aan en grond onder je bestaan. Mits met aandacht beoefend openen alle vormen van gebed je hart voor God, het Hogere of hoe je het ook noemt: de grote dimensie van leven die jouw kleine leven overstijgt. Het is niet God die behoefte heeft aan gebed, wij hebben het nodig om ons ego zijn plaats te wijzen en niet zelf voor God te spelen.

hoe bid jij?

Het getijdengebed sluit natuurlijk het meest aan bij de levenswijze van kloosterlingen. Maar ik kan mij voorstellen dat je dit te tijdrovend of te ingewikkeld vindt. Gelukkig zijn er ook andere gebedsvormen. Het christendom en het jodendom kennen beide het formuliergebed, een gebed dat altijd dezelfde woorden heeft. Een bekend voorbeeld is het Onze Vader. In de Sacré Coeur in Parijs wordt iedereen, ook de niet-gelovige, uitgenodigd om in de eigen taal dit universele gebed te bidden. Een typisch katholieke gebedsvorm is de rozenkrans: een gebedsvorm met een kralensnoer zoals je die ook in andere religies aantreft. Ook de eucharistische aanbidding is typisch katholiek. Je knielt en keert in jezelf terwijl je gericht bent naar het Allerheiligste (hostie) die uitgesteld is op het altaar. Een rechtgeaarde protestant zal evenals een atheïst gruwen van deze gebedsvorm. Algemeen voor alle christenen is het schriftgebed: bidden met een tekst uit de bijbel. Protestanten doen dit van huis uit anders dan katholieken, maar inmiddels hebben ook protestanten het kloostergebed lectio divina ontdekt. En dan is er nog het stil gebed: innerlijk verstillen en je openen voor God. Deze gebedsvorm is verwant aan oosterse meditatievormen zoals de Zen-meditatie.

Er zijn dus mogelijkheden genoeg om jouw gebedsleven als thuismonnik in te richten. Probeer uit welk(e) moment(en) voor jou het beste in te passen zijn in je normale dagritme. Of experimenteer eens met een andere gebedsvorm om te kijken of je zo wel een dagsluiting kunt opnemen zonder in slaap te vallen. Bid als katholiek bijvoorbeeld voor het slapen gaan een rozenkrans in plaats van een completen. Laat je gebedsleven vooral volgens jouw dagritme zijn en leg jezelf geen strenge eisen op. Maar bid wel.

als je onderweg bent

Je komt de hotelkamer binnen in de stad waar je voor je werk een paar dagen overnacht. Dan kom je tot de ontdekking dat je jouw gebedenboek thuis hebt laten liggen. Wat nu? Daarvoor zijn online oplossingen via laptop of mobiele telefoon. De Jezuïeten in Nederland en Vlaanderen hebben een internet-pastoraat. De dagelijkse podcast Bidden onderweg is een mooi alternatief om toch trouw te blijven aan je eigen dagritme. En je relatie met God levend te houden.